lunes, 10 de enero de 2011

Documental, a tumba do apóstol Santiago, realidade, engaño ou invención

¿Como sabemos quen está enterrado en Santiago? pois a verdade e que contanse con varias fontes como as arqueolóxicas que se escavaron baixo a catedral, escritas da época e posteriores, culturais, sociais e politicas sobre feitos, polo que cun estudo pode chegarse a saberse algúns día quen esata ali aterrado...
Antecedentes, Santiago e Hispania

Hai quen aseguraba que Santiago predicara e morrera na rexión do Imperio Romano de Hispania, pero certo é que nom hai probas disto nim escritas, nim arqueolóxicas nim prácticamente en forma folclórica (de fala).

O que se sabe prácticamente con certeza é que o apóstolo foi degolado polas súas crenzas en Xudea, e máis asegurase case que esta aterrado no Monte dos Olivos. ¿Entón como chegou a Galiza?

Pois para contestar millor esta pregunta temos que retroceder o século V, onde se di que Xesús mandou aterrar os apóstolos no lugar onde predicaran (aínda que resulta difícil de creer que Xesús mandase entorno o ano 400 tal orde).
Asi temos posteriormente Breviario Apostolorum escrito a finais do século VI e principios do VII, onde se escribe de forma terrenal o posible translado dos restos apostolicos a Hispania, e máis se detalla un ligar chamado “Arcis Marmaricis”, deste translado saíron en tempos posteriores moitas lendas máis divinas que reais e de pouca creibilidade, mesturando fechas e aparicións divinas .

O certo e que esta historia costa crela, pois ata o ano 813 que é cando se descubre a presunta tumba nom hai máis datos nim referencias, nim os cronistas da Gallaecia Suevia como Hidacio de Chaves ou Orosio que aparte eran eclesiásticos e este último tamén historiador nos falan de nada do que acabamos de escribir.
A necesidade de buscar fe e un patrón cristián na Iberia da época

No ano do descubrimento pois recordemos que estamos nun periodo histórico onde a maior parte da Península Ibérica esta en mans mouras. Na cristiandade que mal subsistía escondida nas montañas do norte, concretamente o Reino Astur necesitaba chamar a atención da Europa cristián, que coa axuda do estado papal de Roma poideron crear a escusa do apóstolo para recuperar as terras da Iberia roubadas polos infieis mouros.

Certo é que despois do descubrimento centos de cristiáns de toda a cristianidade peregrinaron a Santiago para ver a tumba do apóstolo, facendolle este competenza a propia Roma ou Xerusalen.
Con esta peregrinaxe empezou a preocupación da cristiandade europea por Santiago e súas terras e en axudar e facer guerra os infeis mouros que ameazaban a tumba. Asi naceron as aparicións máis políticas e militares que relixiosas como o famoso Santiago Matamouros, o cal só serbia para dar animos os exercitos contra o inimigo mouro, tamén comezarián as cruzadas Ibericas con axuda das cortes máis destacadas europeas…

Estatua de Santiago-Matamouros na catredral.

O descubrimento da tumba.

Según a historia, Paio era un ermitán que vivía ala polo 813 d.C na zona onde hoxe se atopa Santiago. Este miraba algunhas noites unhas luces que caián nunha fraga cercana. Estas luces ián acompañadas de aparicións celestais, o que chamou a atención do bispo de Teodomiro de Iria Flavia.
Teodomiro pasou tres días con Paio e viu caer tamén as luces do ceo na fraga, a cal estaba completamente chea de maleza e vexetación e dende esa chamouse Campus Stellae. No seu interior atoparon unhas ruinas de marmore as cales por gracia divina Teodomiro dixo que era a tumbado apostolo.
Polas descripcións das ruinas sabese claramente que eran de orixe romano, e máis certamente unha parecía certamente que se trataba dunha “mansio” ou pousada de hospedaxe da antiga Vía XIX romana que por ali pasaba unindo Iria Flavia e Brigantium (A Coruña). Ata posiblemente poidera ser a mansio Asseconia, a cal se decía que atopabase saíndo de Iria en dirección Brigantium.

Restos arqueolóxicos escavados baixo a catedral

Polos restos arqueolóxicos escavados e atopados en Santiago de Compostela sabemos que súas terras xa estaban habitadas moito antes. Pois o primeiro crese que na ladeira occidental había un antigo castro posiblemente preromano pola súa toponimia, no que som hoxe as ruas do Castro, Castrón Douro e rúa Callobre. Nom apareceron restos ata hoxe pero certo e que as zonas están demasiadas edificadas pa atopalos.

Logo atoparonse restos dunha necrópole ou cemiterio debaixo da actual catedral e parte da Praza da Quintana. Esta ten dous periodos de ocupamento, un primeiro tardo-romano, no cal comezaria co final do Imperio na Gallaecia onde se atoparon tumbas de tegula ou tellas e ladrillos, logo toparianse máis modernas feitas de pedra ou cavadas na pedra na súa época de remate xa ca presenza Sueva na Gallaecia.
O segundo periodo aparecerá a partir do descubrimento da tumba e despois de un longo periodo de avandono deste cemiterio. Despois do descubrimento ata o século XII, xa que moitos querián ser aterrados preto do apostolo. A partires do século XII comezaria a construcción da basílica romanica polo que deixariase de usar a necrópole.

Na época de Paio, simplemente había unha pequena comunidade campesinos xunto a pequena igrexa de San Fiz, chamado o sitio Lovio. En canto o que descubriu tamén ten explicación arqueoloxica, pois el descubriu simplemento os restos de catro pareces de marmole, según el. Pero arqueolóxicamente falan dunha edificación romana na zona da catedral moito maior. Hai restos de canles de auga, ladrillos e lucidos para as paredes nos socalcos da Praza de Quintana, o que da entender que ali oubo unhas termas romanas. Restos de un asentamento moito maior unido as posibles termas chegan o subsoló da catedral, polo que se cree que ali había unha gran estructura romana, aparte de que por ali pasaba a Vía XIX.

Estes restos falan dunha gran “mansio” ou pousada, xa que tamén se fala que ali se unía a vía que iba a Lucus Augusti (Lugo), polo que era un gran cruce de rutas da época. Asi sabendo que os romanos enterraban seus difuntos en necrópoles alexadas das cidades e preto das vías, podemos imaxinar que polo seu tamaño ali estaría unha gran pousada no cruce de camiños, posiblemente a chamada Asseconia. Nos seus redores se faria un cemiterio vinculado posiblemente a cidade de Iria Flavia pola súa próximidade, unha vez avandonada a pousada se utilizaría parte de esta para estructurar e facer as tumbas máis destacadas do cemiterio.

Compostela lugar emblemático, ¿quen realmente pode estar ali aterrado?

Aínda asi sabendo o que sabemos, os redores de Compostela sempre foi un lugar emblemático e enerxético. Pois o mesmo caudillo mouro Almanzor cando destruiu por completo o templo que ali había polo ano 997, sabendo o pouco respeto que lle tiña e crenza cristián, deixou a tumba do apóstolo intacta, pois nom se atreveu a tocala, pouco propio do seu carácter.

Pero si sabemos de outro personaxe ala polo século IV, que foi considerado o primeiro martil galego (aínda que seguramente había anteriores), esté tubo unha historia moi parecida a de Santiago pero podese decir que máis real, falamos dun dos galegos máis censurados e famoso da nosa historia, de Prisciliano.

Coñecido como predicador cristián e druida o mesmo tempo, revolucionou a conciencia dos galegos o punto de chegar a decirse que ser galego era ser priscilianista. Esté predicou o cristianismo de forma distinta, mezclando coas raizes celtas desta terra, defendendo a imaxe e simbolismo da muller contra a imaxe machista do cristianismo, tratando por igual os máis pobres… Por estas causas foi declarado herexe pola cristiandade e perseguido, xulgado e decapitado inxustamente a finais do siglo IV na cidade francesa Tréveris xunto a seus discipulos, seus pensamentos foron censurados aínda ata día de hoxe.

Pero a o priscilianismo a conta de desaparecer coa súa morte, aumentou nombrando a Prisciliano martil do pobo da Gallaecia de aquela época. Seus restos máis dos seus discípulos foron transladados a súa Gallaecia natal, onde serían aterrados nun lugar aínda descoñecido. (Historia moi parecida a do apostolo de seu viaxe de Xudea a Hispania)
Douscentos anos despois chegou a Galiza o bispo oriental Martiño de Dumio, o que acabou radicalmente cos pensamentos de Prisciliano, moi fortes aínda nas terras galaicas.

Recordemos que o que atopou Paio era de orixe romana, coincidindo coa época que asesinaron a Prisciliano. Nom poderia ser que a este o aterraran na necrópole que existía na Compostela da época é utilizaran restos da pousada que ali existía pa facerlle unha tumba as condicións da súa persoa, polo que provocaría unha avalancha de peregrinos galaicos devotos as súas crenzas por visitar súa tumba… só e unha hipotese.

Tamén pode defender esta hipotese a tradición cristián de cambiar o nome das cousas pagáns por cristiáns como fixo por toda Galiza con montes, santos etc.
Tamén recordar que o camiño de Santiago antigo chega a Fisterra, onde o parecer xa había unha ruta insolita de antes incluso da chegada dos romanos para chegar o fin do mundo, onde se acababa a terra coñecida, vindo xentes de todo o occidente europeo a outro sitio enigmático como e Fisterra.

Outra hipotese agora do autor, que só unha hipotese, é que o famoso patrón pagan de esta terra, Breogan, sexa a lenda hipotetica escrita tamén na Alta-Idade Media por monxes druidas irlandeses referindose a Prisciliano, xa que nesa etapa esté estaba censurado e como herexe. Recordemos que esa historia nos fala dun Breogan, neste caso un guerreiro destas terras que chega a Irlanda e lles aprende o celtismo. Pero se cambiamos nesa lenda Breogan por Prisciliano como patrón da Gallaecia, e Irlanda polo intento deste de expandir súa crenza cristián-celtica polo Imperio Romano, pode dar lugar moitas cousas nunha época moi oscura e censurada…
Debuxo de predicadores-druidas cristiáns enterrando a Prisciliano.

No hay comentarios:

Publicar un comentario